Sự khác biệt xuyên biên giới: Ba anh em trong một nhà.
Ảnh: Vùng phân bố của 3 quần thể (đơn vị phân loại) riêng biệt). Ảnh chèn là loài rắn cạp nia Bungarus fasciatus ở Việt Nam, tương lai có thể sẽ là 1 cái tên hoàn toàn khác.
Rắn cạp nong, tên khoa học Bungarus fasciatus, từ lâu được biết đến là một loài rắn độc cỡ lớn khá quen thuộc với mọi người vì sinh sống khá gần khu dân cư và gây ra nhiều tai nạn đáng tiếc.
Loài này được mô tả lần đầu năm 1801, tức hơn 200 năm trước tại khu vực vịnh Bengal, Ấn Độ. Sau đó nó được ghi nhận rộng rãi khắp khu vực từ Ấn Độ tới Indonesia. Đã có những câu hỏi, nghi ngờ về việc liệu có hay không nhiều loài trong cái tên Rắn cạp nong, vì vùng phân bố rộng và nhiều cá thể được ghi nhận có hình thái ngoài rất khác.
Để trả lời câu hỏi này, nhóm tác giả đến từ Ấn Độ và Anh đã phân tích lại những mẫu đầu tiên của loài, bổ sung các mẫu vật nơi loài được mô tả và các mẫu vật khác từ nhiều khu vực có ghi nhận. Đồng thời sử dụng phương pháp phân tích di truyền từ nhiều khu vực để xác định xem liệu đây là một loài phân bố rộng hay là nhiều loài trong đó.
Kết quả cho thấy, có ít nhất ba đơn vị phân loại hiện diện trong cái tên "Bungarus fasciatus". Cụ thể là:
Quần thể ở Ấn Độ và Myanmar, nơi loài này lần đầu tiên được mô tả, được xác định là quần thể gốc của loài (thuật ngữ khoa học là sentu stricto-Dịch là hiểu theo nghĩa hẹp, đã loại trừ các quần thể khác).
Quần thể thứ hai ở khu vực Bán đảo Đông Dương, Bán đảo Mã Lai và khu vực phía Nam Trung Quốc. Quần thể này có số vòng vàng trên cơ thể ít hơn quần thể gốc.
Quần thể thứ 3 phân bố ở khu vực Quần đảo Sunda, gồm đảo Borneo và Indonesia (Java và đảo lân cận). Hai quần thể thứ 2 và 3, tạm thời vẫn chưa có tên mới và được gọi là Bungarus fasciatus sentu lato; tạm dịch là hiểu theo nghĩa rộng đang nói về loài rắn cạp nia gồm toàn bộ các quần thể).
Các tác giả đã mô tả lại đặc điểm hình thái của quần thể gốc, để các nghiên cứu tiếp theo có thể sử dụng để so sánh và tách có thể đi tới quyết định 2 quần thể còn lại thành 2 loài riêng biệt. Sự khác biệt giữa 3 quần thể này hiện tại như báo cáo thì thật không rõ ràng (hình thái ngoài), các bạn có thể xem kĩ ở bảng 2 của bài báo được đăng tải (link đính kèm).
Ý nghĩa trước mắt của việc này là gì? Có lẽ là việc xác định đúng loài để từ đó ứng dụng trong việc bảo tồn loài trong tương lai (VD tái thả), hay điều chế huyết thanh kháng nọc phù hợp với từng khu vực. Giúp cho việc cứu hộ các ca rắn cạp nong cắn được hữu ích hơn.
Bài báo gốc (miễn phí) vui lòng xem tại: https://doi.org/10.1038/s41598-023-28241-8